ढोंग, भक्ति र पैसाको शक्ति

केहि समय अगाडी भारतीय मिडिया र विशेष गरी केहि टेलीभिनज च्यानलहरुमा यौटा हंगामा-समाचारले निकै स्थान पायो ।

समाचार थियो एकजना दक्षीण भारतिय व्यापारीले (जसको नाम म जानी जानी यहा उल्लेख गरि रहेको छैन) शिरडीको साईबाबालाई ९४ के. जि. सुनबाट बनेको यौटा आसन (वा सिंहासन भन्दा पनि होला) चढाए ।

यो आसनको लागत मूल्य मात्रै करिब १० करोड भा. रु. वा नेपाली रुपैयामा गन्दा १६ करोड परेको जानकारिमा आएको छ ।

म नास्तिक होईन (त्यसो त आस्तिक पनि बन्न सकेको छैन र आफूलाई आध्यात्मिकतातर्फ अलिकता आकर्षण रहेको पाउँछु ) तर आस्तिकताको नाममा हुने यस्ता ढोंग र पाखण्डको कुनै मुल्य देख्दिन म ।

दक्षीण भारतियहरु त्यसै पनि अन्ध-भक्ति र यस्ता ‘चढावा’ वा मेरो भाषामा भन्दा ‘दिखावा’ मा प्रतिस्पर्धात्मक रुपमै लागि पर्नेहरुमा गनिन्छ्न र भारतका बिभिन्न मन्दिर र मठहरु विश्‍वकै ‘सबैभन्दा धनि’मन्दिर र मठहरुको लहरमा आउँछन। यसै सम्बन्धमा यौटा साधारण आकडा यहा प्रस्तुत गर्दै छु : यहि शिरडी मन्दिरमा सन २००७ भित्र करिव भा रु ६० करोड नगद, १४ के जि सुन र २३५ के जि चाँदी ‘चढावा’ आएको थियो ।

 

 

 

 

 

 

 

 (जिवनकालमा ढुंगामा बसेका बाबा र हाल स्वर्ण आसनमा राखिएको मुर्ती)

अब फेरी लागौ स्वर्ण आसन तर्फ। १६ करोड भनेको सानो तिनो रकम होईन र यो रकमको उचित प्रयोग भएको भए निक्कै राम्रो काममा लाग्न सक्थ्यो । गरिवलाई लगेर पैसा बाँडने पक्षमा म पनि छैन तर कुनै उद्योगमा नै लगाएको भए पनि २-४ सय जनाले रोजगारि पाउन सक्थे वा कुनै मानव सेवा मै लगाएको भएपनि त्यसले धेरैको भलो गर्थ्यो होला तर अब यो रकम एक हिसाबले कुनै उपयोगिताबिहिन भई ‘फ्रीज’ भएको छ ।

शिरडीका साईबाबा कुनै पौराणिक पात्र, मिथक वा कोरा काल्पनिक व्यक्तित्व होईनन्। मेरो व्यक्तिगत अध्ययन ले देखाए अनुशार उनि एकजना ऐतिहासिक ‘फकिर’ हुन । उनको जन्मको बारेमा बिबाद अझै कायम रहे पनि देहत्याग को समय भने सन १९१८ बताईन्छ । आफ्नो सम्पूर्ण जिन्दगि नै परोपकारमा लगाएका यि सन्तले,  देहत्याग समेत कसैलाई बचाउनको लागि गरेको भन्ने आख्यान पाईन्छ । अब यस्ता कुनै भौतिक सुख त के, शरिरमा समेत कुनै आशक्त नभएका फकिरलाई स्वर्ण आसन चढाउनु बाबामाथि नै व्यङ्य गरेझै लाग्छ मलाई ।

यसै पनि ईश्‍वर प्रसादका हैन प्रेमका भोका छन भन्ने त युक्ति नै चलेको छ, त्यसमाथि पनि यि ‘फकिर’ त झन आफ्नो अत्यन्त सादा जिवनका कारण प्रसिद्ध नै छन। जे होस भक्तिमा पनि होड र प्रतिस्पर्धा कायम छ अहिले । ईश्‍वरको भक्ति, सेवा वा समर्पणले होईन धनले तौलिन्छन् । त्यसैले भोलिका दिनमा अर्को कुनै अझ ठूलो भक्तले अझ ठूलो धनराशि खर्चेर यो भन्दा बहुमूल्य चिज कतै ‘चढावा’ गरि ‘दिखावा’ गरे अचम्म नमान्नु होला ।