के भएको थियो ९० सालको भूकम्पमा ?

यही वैशाख १२, १३ र २९ का ठूला भूकम्प र त्यस बीचमा गएका सयौं का परकम्प र ‘धक्का’ सँगै नेपालमा घटेका विगतका ठूला भूकम्पको बारेका खोज र कौतूहल पनि बढेको छ । भूकम्प मूलतः प्राकृतिक घटना भएपनि ठूला भूकम्पहरू एउटा “अविस्मरणीय खाटा”का रूपमा देशको इतिहासमा रहन्छन् । अहिलेको विनाशकारी भूकम्पभन्दा अगाडिको कुरा गर्ने हो भने ९० साल अर्थात् सन १९३४ को भूकम्प नै नेपालको लागि सबैभन्दा दु:खद घटना थियो ।

अनि ९० सालको भूकम्पमा के भएको थियो त ? , भूकम्प पछि तत्कालीन शासक-प्रशासक, सेना र प्रहरीको भूमिका के कस्तो रहेको थियो त ? । भूकम्पको क्षति र त्यसपछिको जीर्णदारको कामको कस्तो योजना भनेको थियो त ? । कौतूहल हुनु स्वाभाविक हो ।

यसै प्रसङ्गमा केही समय अगाडि आफ्नै दिदीको घरमा एउटा हस्त लिखित पुरानो लेखोट भेटियो । त्यो कुनै किताबको अंश, कुनै पत्रिकामा छापिएको खबर वा कसैले सङ्ग्रह गरेको सूचना जे पनि हुनसक्छ । लेखोट धेरै पुरानो भएको र कति ठाउँमा अक्षर पनि बुझ्न मुस्किल भएकोले सो कुराको निर्क्योल गर्न सकिएन । तर ठूलो भूकम्पपछि आउने परकम्पहरू ‘सामान्य’ भएको कुरा सो लेखौटबाट पनि थाहा हुन्छ। त्यति बेला नेपाली सेना र प्रहरीले बहादुरी र इमानदारीका साथ गरेको सराहनीय कामको वर्णनले नेपाली सेना र प्रहरी ऐतिहासिक कालदेखि नै नेपाली जनताका दु:ख सुखका साथी रहेको गौरवशाली इतिहासको पनि ज्ञात हुन्छ । अत: सबैको जानकारीमा आओस् भनेर सो लिखतलाई यहाँ जस्ताको त्यस्तै प्रस्तुत गरिएको छ । :

के तपाई कम्प्युटरमा नेपाली बाटै लेख्न चाहनुहुन्छ ?

केही दिन अगाडि फेसबुकमा एकजना विदेशमा रहनु भएका भाइसँग च्याटबक्समा कुरा गर्दै थिएँ । उनि रोमनमा लेख्दै थिए भने म नेपाली युनिकोडको प्रयोग गर्दै थिएँ । एकैछिनमा उनले मलाई अनौठो प्रश्न गरे: “दाइ, तपाई त कति छिटो लेखेर कपि-पेस्ट गर्न सक्नु हुँदो रहेछ ?” । मैले कुरा बुझिन र सोधेँ । उनले बताएपछि मैले बल्ल उनको कुरा बुझेँ । उनि मैले फेसबुकको च्याटबक्समा सिधै नेपालीमा लेखेको देखेर र त्यो पनि त्यति छिटो भएको देखेर अचम्ममा परेका रहेछन् । अनि मैले सायद कुनै अनलाइन कन्भर्टरमा रोमनमा लेख्दै त्यसपछि त्यहाँ रुपान्तरण हुने नेपाली यनिकोडलाई कपि गरेर फेरि च्याटबक्समा पेस्ट गर्दै छु भनेर सोच्दै रहेछन् ।

नेपाली यनिकोड सुरू भएको यत्तिका वर्ष भइसक्दा र धेरै साथीहरूले यस बारेमा लेखिसक्दा पनि अझै नेपालीहरूको ठूलै जमातलाई यसको बारेमा थाहा रनहेछ । नेपाली युनिकोडको प्रयोग गरेर माइक्रोसफ्ट अफिसका ‘वर्ड, एक्सेल, पावर प्वाइन्ट जस्ता कुनैपनि एप्लिकेशनमा मात्रै हैन, कुनै पनि अनलाइन पोर्टल, च्याटबक्स आदि अनि याहू, गुगल टक वा अन्य कुनै पनि मेसेन्जरमा आफ्नो कम्प्युटरबाट सिधै नेपालीमै टाइप गर्न मिल्छ भनेर अझै पनि धेरैलाई थाहा नभएको र थाहा हुनेलाई पनि यसरी नेपालीमा टाइप गर्न ‘पहाड नै उचाल्नु पर्छ’ भन्ने भ्रम रहेकोले आजको पोस्टमा नेपाली युनिकोड आफ्नो कम्प्युटरमा कसरी स्थापना गर्ने र कसरी प्रयोग गर्ने भन्ने बारेमा लेख्दैछु ।

भ्रमको निवारण: माथि भनेजस्तै नेपाली भाषामा वर्ड, एक्सेल, पावर प्वाइन्ट, नोट प्याड, वर्डप्याड मा मात्रै हैन् अन्य विभिन्न एप्लिकेसनमा लेख्नलाई अनलाइन कन्भर्टरको जरूरत पर्दैन र सिधै कम्प्युटरको किवोर्डमा टाइप गरेर नेपालीमा लेख्न मिल्छ । यसरी सिधै लेखेर फेसबुक, ट्वीटर जस्ता सामाजिक सञ्जालमा स्टाटस राख्ने र च्याट गर्ने मात्रै हैन्, याहू, गुगल टक वा अन्य कुनै पनि मेसेन्जरमा समेत सिधै नेपाली वर्णमालाका अक्षरहरू प्रविष्ट गरेर कुरा गर्न मिल्छ ।

…लाग्छ राजनीति गर्नेहरू संसारमै बदनाम छन् ।

यता केही समय देखि देशको स्थिति एकदमै अनुमानै गर्नै नसकिने मोडमा पुगेको छ । लेख्ने कुरा धेरै भएर पनि अन्य कुरा लेख्न सकिरहेको छैन्। सोच्ने कुरा अनेक हुँदा हुँदै पनि छिन –छिनमा ध्यान देशको राजनीतितर्फ मात्रै खिचिन्छ । अनि हेर्न पर्ने र चाख लाग्दा धेरै कुरा भएपनि नजर पट्यार लाग्दो खल पात्रहरू मात्रै भएको राजनैतिक नाटकका मात्रै मोडिएको छ । अहिले यो पोस्ट लेख्दा सम्मको समयमा भर पर्न सकिने कुनै आशाको किरण कतैबाट देखिएको छैन् । स्वदेशमै लिलाममा रहेका र विदेशमै बिकी सकेकाहरूको झुन्डमा बचेका केही चरित्रहरू पनि कतै दानवीय हुन्डरी भित्र विलुप्त भएका छन् । यस्तो अवस्थामा मन नचाहँदा नचाहँदै पनि बारम्बार फेरि पनि ती नालायक खलपात्रका अघिल्ला कदम के होला भन्नेमा जाँदैछ ।

केही समय अगाडि यसै ब्लगमा मैले केही प्रसिद्ध व्यक्तिहरूका रमाइला भनाइहरू राखेको थिएँ । यस पटक भने राजनीति वा राजनीतिज्ञ सम्बन्धी मैले पढेका केही भनाइहरू राख्दैछु ।

“Mankind will never see an end of trouble until... lovers of wisdom come to hold political power, or the holders of power... become lovers of wisdom.” :- Plato, The Republic

---

“I have come to the conclusion that politics is too serious a matter to be left to the politicians.” :- Charles de Gaulle

---

“Politics is the gentle art of getting votes from the poor and campaign funds from the rich, by promising to protect each from the other.” :- Oscar Ameringer

---

“Politics is the art of looking for trouble, finding it whether it exists or not, diagnosing it incorrectly, and applying the wrong remedy.” :- Ernest Benn

---

अब आयो Microsoft को सामाजिक सञ्जाल - Socl -

पृष्ठभूमी:

इन्टरनेटमा सामाजिक सञ्जालको बाहुल्य बढ्दै जाँदा र एक अर्कासँग जोडिन मात्रै हैन, विस्तारै समाचार, अध्ययन र अन्य विभिन्न सामाजिक र शैक्षिक अनि विविध कार्यमा समेत यस्ता सञ्जालले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्न थालेपछि विगतमा इमेल प्रदायक र सर्च इन्जिनको रूपमा रहेका सबै विस्तारै आ-आफ्नै सामाजिक सञ्जाल चलाउन अग्रसर भएका छन् ।

गुगलले आफ्नो छुट्टै सामाजिक सञ्जालको साइट ‘गुगल प्लस’ चलाएको केही समय नबित्दै अब Microsoft ले पनि FUSE Labs को नामबाट आफ्नै सञ्जाल सुरु गरेको छ। विशेष गरी विद्यार्थीहरूको लागि सामाजिक सञ्जाल र खोजीको लागी उपयुक्त हुने भनि डिजाइन गरिएको यो सामाजिक सञ्जाल केही निश्चित प्रयोगकर्ता माझ सुरू भैसकेको छ । सोसल वा So.cl (उच्चारण "social" हुने) यो सामाजिक सञ्जालले केही समय अगाडि मलाई पनि सुरुवाती प्रयोगकर्ताको निम्तो दिएकोले यसको प्रारम्भिक प्रयोगको अनुभव बारे केही लेख्दै छु ।

ढाँचा र साजसज्जा:

हुन त यो सञ्जाल अहिले प्रारम्भिक वा अपरिष्कृत संस्करणमा नै छ। तर झ्वाट्ट हेर्दा धेरै हदसम्म गुगलप्लसको जस्तै इन्टरफेस देखिन्छ । समष्टिमा फेसबुक वा गुललप्लस चलाइसकेका प्रयोगकर्तालाई यसको इन्टरफेस र प्रयोग बुझ्न खासै घोरीनु पर्ने देखिन्न । (तलका स्क्रिनशटहरू हेर्नुस:-चित्र ठुलो पारेर हेर्न कुनैपनि चित्रमा क्लिक गर्नुस । सो चित्र स्वत: ठुलो आकारमा अर्को पेजमा खुल्नेछ)

ब्लगरले सुरु गर्‍यो Threaded Comment !

धेरै ब्लगरहरूले निकै समय अगाडि देखि खोजी रहेको र ब्लगरले सुधार गर्नु नै पर्ने एउटा अनुप्रयोग भर्खरै ब्लगरले सार्वजनिक गरेको छ । हो, ब्लगरले अबबाट थ्रेडेड कमेन्ट वा पाठकले लेखेको कमेन्टमा ब्लग सञ्चालकले सिधै उत्तर दिन मिल्ने सिस्टम सुरु गरेको छ ।

वर्डप्रेस लगाएत अन्य विभिन्न नि:शुल्क ब्लगस्पेस प्रदायककोमा यो सुविधा धेरै अगाडि देखि नै थियो र ब्लगरको सब-डोमेनमा ब्लग चलाउनेहरुले लामो समय देखि यसको पर्खाइमा थिए । ब्लगरले आफ्ना प्रयोगकर्ताहरू सँग विभिन्न समयमा लिने गरेको मत सर्वेक्षणमा पनि यो सुविधा सबैभन्दा बढि ब्लगरहरूले माग गरेको सुवीधामा पर्थ्यो। यसै कारण पनि ब्लगरले ढिला-चाँडो यो कमेन्ट सिस्टम चालु गर्नेमा करिब करिब पक्का नै थियो र मैले यसबारेमा मेरो यो पोस्टमा पनि लेखेको थिएँ।

हुन त Disqus लगाएत अन्य केही वेबवेस्ड सर्विस र ब्लगरको टेम्प्लेटमा केही थर्ड पार्टी स्क्रिप्ट वा कोडहरू थपेर पनि कमेन्ट सिस्टमलाई यस्तो बनाउन मिल्थ्यो। तर ब्लगर आफैँले यो सुविधा थपेपछि अब कुनै पनि तेस्रो ग्याजेट प्रदायक वा कोडको सहारा विना नै ब्लगर ब्लगमा यो थ्रेडेड कमेन्ट सुरु गर्न मिल्ने भएको छ ।

सुरु भयो फेसबुकको इमेल !

सुरुवात फेबुक इमेलको:

इन्टरनेटको संसारमा फेसबुक बन्द हुने भन्ने हावादारी हल्ला फैलिरहेको बेलैमा फेसबुकको बहुचर्चित र बहु प्रतीक्षित इमेल सेवा यसका केही प्रयोगकर्ताहरू माझ सार्वजनिक भएको छ । आज बिहान फेसबुक खोलेर हेर्दा आफ्नो फेसबुकमा पनि यो सेवा सुरु भएकोले फेसबुक इमेलको पहिलो झलकका बारेमा केही लेख्दैछु।

फेसबुक ईमेल अर्थात् युजर आइडिको पछाडि @facebook.com हुने इमेल अबको केही समय भित्रमा विस्तारै फेसबुकका सबै प्रयोगकर्ताको खातामा खुल्दै जानेछ । यसै पनि दुबैतर्फका प्रयोगकर्तासँग फेसबुक भएको अवस्थामा मानिसहरूले सन्देश आदान प्रदान गर्न फेसबुककै 'मेसेज', 'स्टाटस' 'नोट' आदि प्रयोग गर्दै आएका थिए र एटेजमेन्ट भएको अवस्थामा मात्रै इमेलको सहारा लिनु पर्थ्यो । फेसबुकले इमेल सेवा प्रदान गर्ने बित्तक्कै अब त्यो सिमा वा बन्धन पनि टुटेको छ ।

ईमेल र सामजिक सञ्जालको प्रतिस्पर्धा:

अबका दिनमा एकतर्फको प्रयोगकर्तासँग फेसबुक छ र अर्कोतर्फको प्रयोगकर्तासँग फेसबुक छैन (अन्य कुनै इमेल मात्रै छ) भने पनि ती दुईका बीचमा सन्देश मात्रै हैन, ईमेल, डकुमेन्ट, मल्टिमिडिया वा अन्य कुनै डेटाहरू बाँड्न सम्भव भएको छ । फेसबुकमा इमेल खुलेका कुनै पनि प्रयोगकर्ताले अब कुनैपनि इमेल ठेगानामा सिधै पत्राचार गर्न सक्छन भने आफ्नो फेसबुक नभएका कुनैपनि व्यक्तिले फेसबुक प्रयोगकर्ताको "मेसेज' बक्समा पुग्ने गरि सिधैँ टेक्स्ट र एटेचमेन्ट समेत पठाउन सक्नेछन् । यो प्रविधि र सुविधा फेसबुकको लागि एउटा नयाँ आकर्षण र जिमेल, याहू, हटमेल आदि जस्ता नि: शुल्क इमेल प्रदायकलाई एउटा चुनौती हुनेछ ।

ब्लगर भेला- एक अनुभव

त्यसो त नेपाली ब्लगरहरुको भेला भएको यो पहिलो पटक थिएन । विगतका समयमा काठमाण्डौमै ४ पटक सम्म र अन्तरराष्ट्रिय स्तरमा दौँतरी द्वारा ३ पटक “अनलाईन ब्लगर भेला” को आयोजना भैसकेको छ । पहिलो र दोस्रो अनलाईन भेलामा ‘सहभागी’ हुने मौका मिले पनि पुराना तथा नयाँ ब्लगरहरुसँग प्रत्यक्ष भेट-घाट हुने यस पटकको भेलाको भने व्यग्रताका साथ प्रतिक्षा रहेको थियो मलाइ ।

फेसबुक, ईमेल ग्रुप र केही व्यक्तिगत इमेल समेतको सम्पर्क बाट सकेसम्म बढि संख्यामा ब्लगरहरु भेला गराउने चाहना भए पनि भेला आयोजना गरेको सूचना राखेको केही दिनसम्म भेलामा सहभागी हुनेको संख्या निक्कै कम देखिएको थियो । पछि विस्तारै यो ‘वेवलेन्थ’ ले काम गर्न थालेपछि करिव ४० जनासम्मको उत्साहजनक सहभागीता हुने देखियो ।

तर तिहारको सँगारमा परेको समय, सबैका आ-आफ्ना व्यस्तता र विविध कारणले गर्दा हिजोँ अर्थात ४ नोभेम्बर २०१० का दिन काठमाण्डौ बानेश्वरको थापा गाउँमा स्थित क्यापिटल एफ. एम. मा करिब २०-२२ जनाको उपस्थितिका बीच समापन भयो यो ब्लगर भेला ।

ब्लगरमा के सुधार चाहनुहुन्छ ?--भन्नुस वा भोट हाल्नुस--

अघिल्लो महिनाको २३ तारीखका दिन ब्लगर ११ वर्षको भएको छ। ११ बर्ष अगाडि Pyra Labs को नाममा दर्ता भएको ब्लगर, सन १९९९ को अगष्ट २३ का दिन देखि सञ्चालनमा आएको थियो । पछि सन २००३ मा Pyra Labs गुगलले लिएपछि भने यसको रूप-रंगमा वृहत् सुधार र प्रयोगमा नाटकीय रूपमा वृद्धि भयो ।

यसो त ब्लगरमा केही समयको अन्तरालमा नयाँ-नयाँ अनुप्रयोगहरू जोडिने र साजसज्जा देखि प्रयोगात्मक हिसाबमा अझै उपयोगी र झन् नवीनता थपिने क्रम जारी नै छ र यही विकास क्रमका कारण विगतमा HTML edit गरेर वा थर्ड पार्टि JavaScript वा कोडहरू राखेर मात्रै गर्न मिल्ने धेरै कामहरू अहिले केवल केही क्लिकको भरमा गर्न सकिन्छ । विगतमा टेम्प्लेट वा त्यसका कोलमका साइज र रंगहरु परिवर्तन गर्न समेत निकै जटिल प्रक्रिया बाट जानु पर्ने क्रम अब करिब करिब रोकिएको छ र सुरु-सुरुमा हामीले विभिन्न थर्ड पार्टिको कोड राखेर मात्रै लीन मिल्ने धेरै सुविधाका लागि ब्लगरकै आफ्नै ग्यारेजहरू बनीसकेका छन् ।

लौ तयार भयो नेपाली ब्लग सर्च इन्जिन !

पृष्ठभूमि:

नेपाली ब्लगको मात्रै खोजी गर्ने एउटा सर्च साइटको आवश्यक्ता रहेको कुरा केही समय अगाडि देखि नै महसुस भएको हो । गुगलले खुला गरेका गुगलकै खोजी संयन्त्र वा प्लेटफार्म प्रयोग गरेर आफ्नो छुट्टै वा आफूले चाहेजस्तो सर्च साईट बनाउन मिल्ने भए पनि बनाउने तालमेल भने मिलेको थिएन। माथि भनेजस्तै गुगलकै नि:शुल्क प्लेटफार्ममा आफूले चाहेको मात्रै साइट खोज्न मिल्ने र भनेको जस्तै रंगरुपमा साइट तयार गर्न मिल्ने र यसको लागि खासै प्राविधिक ज्ञान नचाहिने भए पनि धेरैदिन देखि समयाभावका कारण यो काम गर्न भ्याइरहेको थिइँन ।

नेपाली ब्लग सञ्जाल

इन्टरनेटको सुलभता र नेपाली युनिकोडको विकासका कारण नेपाली ब्लगहरुको सङ्ख्या पनि दिनदिनै बढ्ने क्रममा छन् । सङ्ख्यात्मक वृद्धि मात्रै खासै उल्लेख्य उपलब्धि हैन र नेपाली ब्लगको प्रमुख समस्या अर्थात् सक्रिय पाठकको अभाव अझै यथावत नै छ। तर पनि हेरक क्षेत्रमा सङ्ख्यात्मक वृद्धि सँगै प्रतिस्पर्धा र प्रतिस्पर्धा सँगै गुणात्मक सुधार आउने नियम अनुसार नेपाली ब्लगको गुणस्तरमा पनि यो सङ्ख्यात्मक वृद्धिले पक्कै पनि सकारात्मक भूमिका खेल्ने नै छ भन्नेमा व्यक्तिगत रूपमा भने म विश्वस्त छु।  

नेपाली ब्लगरहरुको मूल घर अर्थात् http://bloggers.com.np मा करिब ११०० जत्ति ब्लग सूचिकृत भएका छन्, भने हाम्रो सर्कल मा विगत ६ महिनाको अवधि सम्ममा अद्यावधिक भएका ब्लग करिब ५०-५५ जत्ति छन् । नेपाली ब्लगहरुको फिड अपडेट हुने अर्को साइट नेपाली भाषाका ब्लगहरु  र http://bloggerofnepal.blogspot.com/मा सूचीकृत भएका र विगतका ६ महिना भित्र अपडेट भएका ब्लगलाई सक्रिय ब्लग मान्ने हो भने करिब ८०-९० ओटा ब्लग यस “सक्रिय ब्लग”को दायरामा पर्छन् ।

के तपाईँलाई गुगलका यी ‘जादूहरु’ को बारेमा थाहा छ ?

गुगल, ईन्टरनेट प्रयोगकर्ताको लागि एकदमै परिचित नाम मात्रै हैन, प्राय: कुनै पनि सूचना वा जानकारी लिनको लागि रोजिने एउटा खोजी सहायक र ज्ञान भण्डार नै पनि हो । तर प्राय: गुगललाई केही शब्द, वाक्य वा सिमित सूचना प्रविष्ट गरेर सो बारेमा जानकारी लिने सयन्त्रको रुपमा मात्रै बढि प्रयोग गरिने गरेको छ ।

वास्तबमा गुगलबाट कुनै शब्द वा वाक्यांशको आधारमा जानकारी खोज्ने मात्रै हैन, अन्य धेरै कामहरु गर्न सकिन्छ। साथै केही यस्ता तरिकाहरु छन्, जसका मद्दतले हामी आफूलाई चाहिएको सूचना वा जानकारी अझ छिटो वा सरल तरिकाले प्राप्त गर्न सक्छौं । आजको पोस्टमा गुगलका यस्तै उपयोगी तर कम जानकारीमा रहेका केही उपयोगिताहरूको चर्चा गर्दै छु :

गुगलका केही छरितो उपयोग वा जादूको कुरा गर्नु अगाडि एउटा कुरा: यसका कुनै कुनै अनुप्रयोगहरुले अंग्रेजी भाषा माध्यममा मात्रै काम गर्ने हुनाले यदि तपाईको गुगलको भाषा माध्यम अंग्रेजीमा छैन भने पहिला www.google.com मा गएर पेजको माथील्लो दायाँ भागमा भएको विकल्पबाट भाषालाई अंग्रेजीमा बदल्नुहोस । (Search Settings>>Interface Language मा गएर ‘English’ चयन गरी ‘Save Preferences’ वा प्राथमिकताहरु>>माध्यम भाषा मा गएर ‘अँग्रेजी’ चयन गरी ‘मेरो रोजाइहरु सम्झनुहोस्’ गर्न सकिन्छ)

गुगललाई शब्दकोषको रुपमा प्रयोग गर्नुहोस: माथी भनेजस्तै गुगलले, सर्च इन्जिनको मात्रै नभइ शब्दकोषको पनि काम गर्न सक्छ। यदि तपाईँलाई कुनै (अंग्रेजी) शब्दको माने आएन भने तपाईँ www.google.com मा जानुहोस र आफूले नबुझेको शब्दलाई define: लेखेर सो भन्दा पछाडि खोजी कोष्ठमा हाल्नुहोस् । उदाहरणको लागि यदि तपाईँलाई quantum को अर्थ थाहा भएन भने गुगलको सर्च बक्समा define: quantum लेख्नुहोस् र कम्प्युटरको इन्टर दबाउनुहोस। तपाईँको स्क्रिनमा तुरन्तै सो शब्दको विविध अर्थ र प्रयोगहरुको सूची देखिने छ । चित्रमा हेर्नुहोस:(चित्रमा ‘Siddhi’ शब्दको अर्थ खोजिएको छ)

चलाउने हैन त नि:शुल्क अनलाईन अपरेटिङ सिस्टम ?

सर्च ईन्जिनबाट सुरु गरेर सफ्टवेयर हुँदै अपरेटीङ सिस्टम समेत विकास र वितरण गर्न तयारी गर्दै रहेको गुगलले केही समय पूर्व उसको आगामी अपरेटीङ सिस्टमको बारेमा जानकारी दिएको थियो । पूर्णतया वेबबेस्ड रहने उसको यो अपरेटीङ सिस्टम अबको केही महिनापछी सार्बजनिक पनि हुँदैछ ।

हुन त गुगलकै अपरेटीङ सिस्टम वा ‘Google O.S.’ को विकासक्रमसंगै यस्ता क्लाउड कम्प्युटिङका कुराले बढि चर्चा पाउन थालेको भएपनि वेबबेस्ड अनलाईन अपरेटीङ  सिस्टम ईन्टरनेटमा रम्नेकालागि खासै नयाँ कुरा भने होईन ।

ईन्टरनेटमा खोज्दैजानु भयो भने सशुल्क र नि:शुल्क यस्ता धेरै अनलाईन अपरेटिङ सिस्टमहरु पाईन्छन । आजको यस पोस्टमा म नि:शुल्क उपलब्ध यस्ता केही अपरेटीङ सिस्टमका बारेमा जानकारी दिने प्रयास गर्दैछु ।

नि:शुल्क रुपमा उपलब्ध यस्ता केही अपरेटीङ सिस्टमको जानकारी भन्दा पहिला यसको उपयोगिता र फाईदाका बारेमा सामान्य बुँदाहरु:

:- ईन्टरनेटको सुबिधा भएको खण्डमा आफ्नो कम्प्युटरमा इन्स्टल नगरीकनै चाहिएको बेलामा प्रयोग गर्न सकिने ।

:-संसारको जुनसुकै कुनाबाट पनि चलाउन सकिने भएकाले तपाई जहाँगएपनि तपाइ आफ्नै अनुकुल र परिचित सेटीङमा काम गर्न सक्नुहुन्छ ।

:-कामको सिलसिलामा यताउती हिँडदा यसलाई अनलाईन ‘व्याकअप’ को रुपमा प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ र यो अन्य अनलाईन व्याकअप भन्दा फरक सरल र सहज भएकाले आफ्ना फाईल-फोल्डर र डाटाहरु कुनै पनि स्थानबाट हेर्न, सम्पादन गर्न र सेयर गर्न सक्नुहुन्छ ।

अमर आत्मा र जिउँदो लासहरु !

दक्षीण भारतीयहरुको आफ्‍ना नेता र अभिनेताको प्रतिको सम्मान र ‘क्रेज’ को बारेमा धेरै कुराहरु सुनेको थिएँ। करिव तीन बर्ष देखि दक्षीण भारतमै भएर पनि सिनेमा हेर्ने खासै सौख नभएको र राजनीतिमा त झन आफ्नै देशको गाईजात्रे तालका कारण अलिकता पनि चाख नरहेकोले सो कुराहरु बुझ्न कहिल्यै लागीनँ ।

यदा-कदा पत्र-पत्रिका र टेलिभिजनको माध्यमबाट भने यहाँका आम जनताले आफ्ना नेता र अभिनेतामा दर्शाउने अपार श्रद्धा र आस्थाको भने मलाई झलक मिलिनै रहेको थियो । कुनै पनि लोकप्रिय नायक-नायीकाको मन्दिर बन्नु यहाँ सामान्य कुरा नै हुन भने राजनैतीक नेताकोलागि ‘जे पनि गर्न तयार रहने’ यहाँका मानिसहरुको केही झलक भने अघिल्लो चुनावताका मिलेको थियो । ति हाम्रा लागि विल्कुलै नौलो र “अचम्म लाग्ने” घटना समेत हुँदा हुँदै पनि आफ्‍नो देशको घटना नभएका कारण त्यस बारेमा लेख्‍न जाँगर चलेको थिएन ।

तर यस पटक भने मेरो सामान्य सोच भन्दा बाहिरको घटनाहरु घटेकाले यहाँ लेख्दैछु ।

अब आउँदैछ गुगलको अपरेटिङ सिस्टम

सर्च ईन्जिन र ईमेल प्रदायक हुँदै नि:शुल्क र खुल्ला सफ्टवेयरहरुको विकास र वितरण गर्दै आएको गुगलले अब सोर्स कोडहरु खुल्ला राखीने नि:शुल्क अपरेटिङ सिष्टम पनि विकसीत गर्न लागेको छ । "Chrome Operating System" नाम दिइएको गुगलको यो सिस्टम छिट्टै तयार हुँदैछ।

नयाँ अपरेटीङ सिस्टम किन?

हुन त माईक्रोसफ्टका अपरेटीङ सिस्टमले हालको कम्प्युटर बजारको ९०% जत्ती बजार ओगटे पनि अहिले पनि लिनक्स र अन्य केहि सशुल्क र नि:शुल्क अपरेटीङ सिस्टमहरु बजारमा उपलब्ध छन । तर विभीन्न व्यक्ति वा समुह मिलेर कम्युनिटी ईफर्टको रुपमा बनाईने अपरेटीङ सिष्टम भन्दा एउटा संसार प्रसिद्ध कम्पनीले बनाउने सिस्टममा केहि भिन्नता त पक्कै होलान। गएको हप्ता गुगलले आफ्नै आधिकारीक ब्लग मार्फत यो नयाँ अपरेटीङ सिस्टमको जानकारी दिएपछि यसले संसारभरी एउटा तरंग नै ल्याएको छ ।

के तपाईको ब्लग ईन्टरनेट एक्सप्लोररमा खुल्दैन ?

“Operation aborted” भन्ने मेसेजले हैरान हुनुहुन्छ ?

बिगत केहि दिन देखी प्राय: हामी सबैको (ब्लगरमा दर्ता गरिएको) ब्लग खोल्न लाग्दा एउटा इरर मेसेज आएर हैरान गर्ने गरेको छ। विशेष गरी ईन्टरनेट एक्सप्लोररको सबै भर्सनमा यो समस्या बढि देखिएको छ भने यदा कदा फायरफक्स वा क्रोमबाट पनि ब्लग पेज नखुलेको कुरा साथीहरु मार्फत ज्ञात हुन आएको छ।

म, यो वेबपेज र ब्लगरका कोडहरुको बारेमा एकदमै कम जान्ने भए पनि आफनै पेज पनि नखुलेकोले आज बिहान देखी यसको कारण खोज्न ‘छुक-छुक’ गर्न थालें । यस क्रममा ब्लगलाई केहि हप्ता अगाडि ‘घचेट्ने’ लगाएत आफ्नो पुरानो टेम्प्लेट रिस्टोर सम्म गरें । तर अन्य ब्राउजरबाट खुले पनि ईन्टरनेट एक्सप्लोररबाट भने मेरो व्यक्तिगत लागाएत कार्यालयको ब्लग पनि खुलेन र एउटै पुरानो :

“Internet Explorer cannot open the Internet site http://: .......blogspot.com.
Operation aborted”

भन्ने मेसेज मात्रै आईरह्‍यो।

अब आयो Bing !

तपाईले अब आफ्नो ईन्टरनेट ब्राउजरको ठेगाना टाईप गर्ने ठाउँमा www.live.com टाईप गरेर ईन्टर दबाउनु भयो भने तपाई www.bing.com मा पुग्नु हुनेछ । यदि तपाइ कुनै सूचना वा सामाग्री खोज्ने धुनमा यो नयाँ साईट अर्थात ‘बिङ’ मा पुग्नु भयो भने नआत्तीनुहोस, यो माईक्रोसफ्टले नै रिडाईरेक्ट गरेको र उसकै नयाँ सर्च ईन्जिन हो ।

मतलब ईन्टरनेट सर्चको दुनियाँमा गुगल र याहुसंग घमासान प्रतिस्पर्धा गर्न माइक्रोसफ्टले नया सर्च ईन्जिन शुरु गरेको छ । कोड नेम "कुमो" राखेर केहि महिना अघि देखी परीक्षणमा रहेको यो सर्च ईन्जिन आजै मात्रै सार्बजनिक भएको हो ।

यसका अरु विविध फिचर सहित, पुरानो सर्च हिस्ट्रीको नतिजाको आधारमा नया कुरा खोजीने प्रबिधि अपनाईएकोले यो सर्च ईन्जिन लोकप्रिय र छरितो पनि हुने दावी माईक्रोसफ्टले गरेको छ ।

अमेरीकाकै रिकर्डलाई हेर्ने हो भने पनि अघिल्लो महिनाको सर्बेक्षणले ईन्टरनेट सर्चको लागी ६८ प्रतिशतले गुगलकै सहारा लिने र त्यसपछि याहु अनी मात्रै माईक्रोसफ्टमा सामाग्री खोज्ने भेटीएको छ ।

फेरी गुगल र याहू झन झन नया नया फिचरहरु राख्न जोडतोडले लागेकाले तीनिहरुसंग प्रतिस्पर्धा गर्न माईक्रोसफ्टलाई धौ धौ परेको पनि थीयो, त्यसैले हाल करौडौंको लगानीमा यो नया सर्च ईन्जिन तयार गरीएको खबर आएको छ ।

चोरहरुको देवी --मां जोगणिया--

धनकोलागि लक्ष्मी, शिक्षाकोलगि, सरस्वती त बलकोलागी हनुमान त त्यस्तै भिन्न भिन्न ईच्छा र आकांक्षा पूर्तीको को लागी भिन्न भीन्न देवताको कल्पना र उपासना समाजमा ईतिहासपर्यन्त चल्दै आएको छ। तर चोरहरुको पनि छुट्टै भगवान र मन्दिर छ भन्ने हामिमध्य धेरैलाई थाहा नहुन सक्छ । हो, तपाईले ठीकै पढ्नु भएको छ, म आज चोरहरुको देवीको बारेमा चर्चा गर्दै छु ।

भारतको मध्य प्रदेशमा नीमचबाट नजीक एउटा अनौठो देवीको मन्दिर छ । मां जोगणिया देवी भन्ने नाम भएपनि यो मन्दिर ‘चोरों कि देवी’ नामले बढी चिनिन्छ । बिहडमा रहेको र कठीन बाटोबाट पुग्नु पर्ने यो मन्दिर किन चोरको देवी भनेर चीनिन्छ भन्ने बारेमा एउटा अपत्यारीलो तर रमाईलो किंवदन्ति छ:

किंवदन्तिका अनुसार परापूर्वकालमा एकजना हतकडी लगाईएको चोर, पुलिसबाट भाग्दै भाग्दै बिहडको बिकट बाटो हुँदै यो मन्दिरमा आईपुगेछ । जब चोर यो मन्दिरमा प्रवेश गरेछ तुरुन्तै उसका हतकडी आफैं खुलेछन र सांप बनेर पुलिसलाई लखेटेछन । यसरी चोर सुरक्षीत भएछ ।

त्यहि समयदेखी यो मन्दिर चोरहरुकोलागी लोकप्रिय भएछ । अनी चोरीलाई अन्जाम दिनु अगाडि चोरहरु यस मन्दिरमा सफलताकोलागी प्रार्थना गर्न जान थालेछन । तर किंवदन्तिका अनुसार देवीले केवल चोरलाई मात्रै संसक्षण र सफलता प्रदान गर्छीन अपराधीलाई होईन (स्थानिय व्यक्तिहरुको भनाई अनुसार धन‍-माल मात्रै चोर्नेहरु ‘चोर’ मा पर्छन भने अपहरण गर्ने, मार-काट गर्नेहरु भने ‘अपराधी’ मा पर्छन ) अपराधीलाई भने चोरको देवीले मानसिक वा शारीरिक सजाय दमेत दिने गर्छीन भन्ने जन विश्‍वास छ ।

आयो ईन्टरनेट एक्सप्लोरर ८

करिव एक बर्ष अघि देखी तयारीमा रहेको र केहि महिना देखि बिटा भर्सन र RC मा समेत उपलब्ध भैसकेको माईक्रोसफ्टको ईन्टरनेट एक्सप्लोररको नया अवतार केहि घण्टा अगि मात्रै औपचारीक रुपमा रिलिज भएको छ ।

माईक्रोसफ्टकै नया अपरेटिङ सिस्टम विन्डोज सेभेनमा एकिकृत भएरै आउने यो एक्सप्लोरर हालको लागि विन्डोज एक्सपी र भिस्टाका सक्कली प्रयोगकर्ताले भने सिधै डाउनलोड गरेर प्रयोग गर्न सक्ने छन ।

हुन त बजारमा मोजिलाको फाएरफक्स, गुगलको क्रोम र एप्पलको सफारी लगाएत अन्य बिभिन्न वेब ब्राउजरहरु उपलब्ध छन, तर संसारमा चल्ने अधिकांश कम्प्युटरमा माईक्रोसफ्टको अपरेटिङ सिस्टम हुने र सो सिस्टममा ईन्टरनेट एक्सप्लोरर पहिले नै एकिकृत भएर आउने हुनाले हालसम्म पनि ईन्टरनेट एक्सप्लोरर सबैभन्दा बढि प्रयोग हुने वेब ब्राउजरमा पर्दछ ।

A new taste in town !

कोकाकोला, पेप्सिकोला वा झोलको पछाडि ‘कोला’ आउने वा नआउने कैंयन पेए पदार्थ  बजारमा जताततै पाईन्छन र दिनदिनै यस्ता नयाँ-नयाँ पेए पदार्थहरु बजारमा आउने क्रम जारी छ। आजको यो टाँसोमा म यस्तो कुनै नयाँ पेएको कुरा गर्न जाँदैछु, जुन केहि समय पछि भारतिय बजारमा आउने क्रममा छ । हुन त, हालसम्म यसको मुल्य र नाम समेत तोकीसकीएको छैन तर पनि यो पेए अरुभन्दा एकदमै भिन्न भएकोले त्यसको बारेमा चर्चा गर्दैछु ।

बिगतमा भारतिय बजारमा बिक्ने आयातित बिदेशी ‘कोला’ हरुको बिरुद्ध अभियान नै संचालन गर्ने भारतको “राष्ट्रिय स्वयंसेवक संघ”ले छिट्टै गो-मुत्रबाट बन्ने नयाँ हल्का पेए बजारमा ल्याउने भएको छ । हो!, तपाईले ठीकै पढ्नु भएको छ, यो हल्का पेए गाईको मुत्रबाट बन्ने छ ।

हाल सो पेएको अन्तिम चरणको केहि परिक्षणहरु भैरहेको जानकारीमा आएको छ र करिब ३ महिनाको समयमा सो पेए बजारमा उपलब्ध हुने जानकारी गराईएको छ । हुन त गौ मुत्र आफैमा बिभीन्न रोग नाशक भएको कुरा हिन्दूहरुको प्राचिन pharmacopoeia मानिने चरक संहिता देखि अन्य बिभिन्न ग्रन्थहरुमा पनि पाईन्छ तर पनि सो पेएमा औषधिय गुणबत्ता बढाउन र स्वाद र बास्नाको लागि अमला, घ्युकुमारी आदि पनि प्रयोग गरिने जानकारी समेत प्राप्त भएको छ ।

अब उडने कार पनि ...

‘व्याक टु द फ्यूचर’, ‘हेरि पोर्टर’ वा यस्तै अन्य कुनै विज्ञान चलचित्रमा मात्रै देखिने 'उडने कार' को कल्पना अब भने साकार हुने भएको छ । त्यसो त, समय समयमा नासाका वैज्ञानिकहरु र अन्य केहि यस्तै खाले संस्थाहरु यस किसिमको कार को निर्माणमा जुटेको खवरहरु आउने गर्छन, तर वास्तविकतामा सबै कुरा ठीक ठाक चलेर प्रशासनीक स्विकृति पनि मिल्यो भने भने अबको २ बर्षमा आकासमा कारहरुको आवागमन सामान्य कुरा हुने छ ।

यसलाई विज्ञानको चमत्कार भन्नुस वा मानिसको अति उच्च मनोकांक्षाको परिणाम; लण्डनको Moller International को यौटा टिम हावामा उडने कार विकशित गर्न लागी परेको छ। Ferrari 599 GTB मोडेलमा आधारित हुने सो कार आगामि २ बर्ष भित्र तयार हुने जानकारी पनि दिईएको छ ।

पानी र शुद्ध पानी

कम गुणस्तरको सामान वा खाद्य पदार्थहरु हाम्रा जास्तो तेस्रो विश्‍वका वजारमा मात्रै विक्छन र कडा कानून भएका वा विकसित मुलुकमा यस्तो कार्य हुदैंन भनेर तपाई सोच्नुहुन्छ भने त्यो नितान्त गलत सिद्ध हुनेछ ।

कडा कानून भएको देस चीनको विषाक्त दूधको समाचार ओझेल पर्नु अगाडी नै, संसारकै अति विकसित र उपभोक्ताको हक हितको दृष्टिकोणबाट स्वर्ग मानिने मुलुक संयुक्त राज्य अमेरिकाबाट यौटा यस्तै खवर आएको छ ।

यतिबेला कुरा पानी को हो, हो ! बोतलमा प्याक गरीएको पिउने पानी । अमेरिका, जहाँ बोतलमा प्याक गरीएको पानी, साधारण धारामा आउने पानि भन्दा करिव १५०० गुणा महंगो पर्छ, भित्र विभीन्न हानिकारक रसायन र जैविक तत्वहरु भेटिएको छ।